Kỹ năng lắng nghe không chỉ đơn giản là nghe mà còn là quá trình chủ động tiếp nhận và hiểu những gì người khác nói. Trẻ em cần học cách lắng nghe để có thể tương tác hiệu quả, xây dựng mối quan hệ và phát triển trí tuệ cảm xúc. Khi học được cách lắng nghe, trẻ không chỉ hiểu thông điệp của người nói mà còn học cách tôn trọng ý kiến và cảm xúc của người khác, từ đó phát triển kỹ năng giao tiếp và khả năng giải quyết vấn đề.

Việc dạy trẻ kỹ năng lắng nghe giúp tăng cường khả năng tập trung, cải thiện kết quả học tập và giúp trẻ hòa nhập tốt hơn với cộng đồng. Hơn nữa, kỹ năng này còn giúp trẻ phát triển sự tự tin khi giao tiếp, làm nền tảng vững chắc cho sự phát triển toàn diện trong tương lai.

>> Đọc thêm: 10+ Kỹ năng cần thiết cho trẻ tiểu học

1. Phương pháp phù hợp với độ tuổi

Để dạy trẻ kỹ năng lắng nghe hiệu quả, phương pháp cần được điều chỉnh phù hợp với khả năng và mức độ phát triển của từng giai đoạn. 

Với trẻ ở giai đoạn mầm non này, hãy tập trung vào các hoạt động trực quan và sinh động. Những hoạt động này giúp trẻ tập trung và học cách tiếp nhận thông tin một cách tự nhiên nhất.

Ở giai đoạn tiểu học hoặc lớn hơn, trẻ có khả năng hiểu và tương tác phức tạp hơn. Cha mẹ có thể áp dụng các phương pháp như thảo luận theo nhóm, đóng vai trong các tình huống giao tiếp hoặc giải quyết vấn đề thực tế. Đồng thời, dạy trẻ cách tóm tắt thông điệp sau khi nghe giúp phát triển kỹ năng lắng nghe chủ động.

2.Đọc sách truyện cho trẻ

Đọc sách truyện là một phương pháp hiệu quả để dạy trẻ kỹ năng lắng nghe chủ động. Khi nghe người lớn kể chuyện, trẻ học cách tập trung và phát triển khả năng tiếp nhận thông tin. Các câu chuyện thường chứa đựng những tình huống phong phú, giúp trẻ hiểu ngữ cảnh, phát triển tư duy và thấu cảm với cảm xúc của người khác.

Để tối ưu hóa kỹ năng lắng nghe của trẻ, phụ huynh có thể áp dụng các cách sau:

• Chọn nội dung phù hợp: Ưu tiên các câu chuyện có độ dài vừa phải, ngôn ngữ dễ hiểu và thông điệp rõ ràng để trẻ dễ dàng ghi nhớ và theo dõi.
• Tạo sự kết nối qua giọng kể: Thay đổi âm điệu và ngữ điệu phù hợp với nhân vật và bối cảnh để thu hút trẻ tập trung, đồng thời giúp trẻ hình dung tốt hơn nội dung câu chuyện.
• Khuyến khích trẻ tương tác: Đặt câu hỏi về những chi tiết trong truyện để kiểm tra mức độ tiếp nhận và khuyến khích trẻ tập trung lắng nghe hơn.

3. Kiên nhẫn, không ngắt lời trẻ

Một trong những nguyên tắc quan trọng khi dạy trẻ kỹ năng lắng nghe là thể hiện sự kiên nhẫn và không ngắt lời khi trẻ đang nói. Khi cảm nhận được sự tôn trọng từ người lớn, trẻ sẽ tự tin hơn trong việc bày tỏ suy nghĩ, từ đó hình thành thói quen lắng nghe và giao tiếp tích cực.

Đồng thời, khi trẻ đang trình bày hoặc thể hiện ý kiến, phụ huynh không nên sửa chữa ngay khi trẻ đang nói, vì điều này có thể khiến trẻ cảm thấy không được lắng nghe và ngại bày tỏ trong tương lai. Hãy chờ đợi trẻ hoàn thành câu nói và chỉnh sửa sau.

4. Tạo môi trường phù hợp để phát triển kỹ năng nghe

Môi trường học tập và giao tiếp có vai trò quan trọng trong việc rèn luyện kỹ năng lắng nghe cho trẻ. Để trẻ có thể tập trung tối đa, bạn cần loại bỏ những yếu tố gây xao nhãng, chẳng hạn như tiếng ồn từ tivi hoặc các thiết bị điện tử. Một không gian yên tĩnh sẽ giúp trẻ dễ dàng chú tâm vào những gì được chia sẻ.

Thiết lập thói quen trò chuyện hàng ngày cũng là một cách hiệu quả. Những khoảnh khắc như giờ ăn hoặc lúc sinh hoạt gia đình không chỉ gắn kết các thành viên mà còn giúp trẻ thực hành lắng nghe trong bối cảnh thân thiện và gần gũi. Điều này tạo cơ hội để trẻ tập trung và hiểu sâu hơn các cuộc đối thoại.

Quan trọng hơn cả, hãy tạo ra một môi trường tích cực, nơi trẻ cảm thấy được tôn trọng và an toàn khi bày tỏ ý kiến. Khi trẻ thoải mái, trẻ sẽ dễ dàng tiếp nhận thông tin và cải thiện kỹ năng lắng nghe một cách tự nhiên. Môi trường lý tưởng không chỉ hỗ trợ phát triển khả năng lắng nghe mà còn nâng cao sự tự tin và khả năng tương tác xã hội của trẻ.

5. Nói chuyện rõ ràng giúp trẻ dễ theo dõi

Sự rõ ràng trong lời nói là yếu tố quan trọng giúp trẻ dễ dàng tiếp thu thông tin và rèn luyện kỹ năng lắng nghe. Khi giao tiếp với trẻ, bạn nên sử dụng câu từ ngắn gọn, dễ hiểu và phù hợp với khả năng nhận thức của trẻ. Điều này không chỉ giúp trẻ tập trung vào nội dung mà còn tránh gây hiểu lầm hoặc mất hứng thú.

Bên cạnh đó, việc nói chậm rãi và nhấn mạnh những ý chính cũng hỗ trợ trẻ theo dõi cuộc trò chuyện hiệu quả hơn. Trẻ nhỏ thường gặp khó khăn trong việc xử lý thông tin phức tạp hoặc tốc độ nói nhanh, vì vậy hãy điều chỉnh giọng điệu và tốc độ sao cho trẻ có thể dễ dàng bắt kịp.

6. Chơi các trò chơi củng cố khả năng lắng nghe 

Trò chơi là một phương pháp hiệu quả để phát triển kỹ năng lắng nghe cho trẻ. Những hoạt động này không chỉ mang lại niềm vui mà còn giúp trẻ rèn luyện sự tập trung và khả năng tiếp nhận thông tin. Khi tham gia các trò chơi yêu cầu lắng nghe, trẻ học cách phản hồi đúng với các chỉ dẫn và cải thiện khả năng ghi nhớ.

Các trò chơi như “Simon Says” (Simon bảo) hoặc “Nghe và làm theo” là những ví dụ phổ biến. Những trò chơi này khuyến khích trẻ chú ý vào chi tiết và phản ứng chính xác, từ đó phát triển sự nhạy bén trong việc tiếp nhận thông điệp. 

7. Giao tiếp bằng mắt khi nghe

Giao tiếp bằng mắt là một trong những yếu tố quan trọng để trẻ phát triển kỹ năng lắng nghe. Khi duy trì ánh mắt với người nói, trẻ không chỉ thể hiện sự tập trung mà còn học được cách nhận diện các tín hiệu phi ngôn ngữ như cảm xúc và thái độ. Điều này giúp trẻ hiểu rõ hơn về nội dung và ý nghĩa của cuộc trò chuyện.

Để khuyến khích trẻ giao tiếp bằng mắt, bạn có thể bắt đầu bằng cách làm gương. Khi trò chuyện, hãy cúi xuống ngang tầm mắt trẻ, nhìn trực tiếp vào mắt và thể hiện sự chú ý. Điều này không chỉ tạo cảm giác an toàn mà còn giúp trẻ nhận ra giá trị của việc lắng nghe toàn diện.

8. Thống nhất thông điệp hoặc quy tắc

Thống nhất thông điệp hoặc quy tắc là một yếu tố then chốt giúp trẻ rèn luyện kỹ năng lắng nghe hiệu quả. Khi nhận được thông điệp rõ ràng và nhất quán từ người lớn, trẻ sẽ dễ dàng hiểu được mục tiêu và hành động cần thiết. Việc áp dụng các quy tắc giao tiếp nhất quán không chỉ giúp trẻ dễ dàng tiếp thu mà còn tạo ra sự ổn định trong cách giao tiếp, giúp trẻ học cách lắng nghe mà không bị lúng túng.

Ví dụ, khi thiết lập quy tắc về việc trẻ phải lắng nghe trước khi trả lời, bạn có thể sử dụng những cụm từ đơn giản và dễ hiểu như “Chúng ta chờ người khác nói xong đã nhé” để trẻ dễ dàng ghi nhớ. Việc nhắc nhở trẻ về các quy tắc này một cách thường xuyên sẽ giúp trẻ hình thành thói quen lắng nghe một cách tự nhiên và hiệu quả.

9. Rèn luyện kỹ năng tóm tắt

Rèn luyện kỹ năng tóm tắt là một phương pháp hiệu quả giúp trẻ cải thiện khả năng lắng nghe và ghi nhớ thông tin. Khi trẻ có thể tóm tắt những gì đã nghe, trẻ không chỉ xác nhận lại những điểm quan trọng mà còn học cách sắp xếp suy nghĩ một cách logic và có hệ thống.

Để giúp trẻ phát triển kỹ năng này, bạn có thể bắt đầu với các câu chuyện ngắn hoặc bài học đơn giản, yêu cầu trẻ tóm tắt lại nội dung chính bằng lời của mình. Việc này giúp trẻ nâng cao khả năng phân tích và nhận diện thông tin cốt lõi trong những gì nghe được. Càng thực hành tóm tắt, trẻ sẽ càng biết cách lắng nghe một cách chủ động và không bỏ sót những chi tiết quan trọng.

10. Động viên trẻ 

Động viên là yếu tố quan trọng trong việc rèn luyện kỹ năng lắng nghe của trẻ. Khi trẻ cảm thấy được khích lệ, trẻ sẽ có động lực để cải thiện và duy trì thói quen lắng nghe trong giao tiếp. Để động viên trẻ, bạn có thể khen ngợi khi trẻ lắng nghe đúng cách, thể hiện sự tập trung và phản hồi chính xác với các yêu cầu. Những lời khen này sẽ giúp trẻ cảm thấy tự hào về tiến bộ của mình và tạo ra động lực để tiếp tục rèn luyện.

Đồng thời, hãy dùng ánh mắt, nét mặt hoặc gật đầu nhẹ để cho trẻ thấy bạn thực sự quan tâm và lắng nghe điều trẻ đang nói. Những hành động này sẽ giúp trẻ cảm nhận được sự kết nối và động viên, khuyến khích trẻ học cách lắng nghe hiệu quả hơn. 

11. Luôn là tấm gương để trẻ học theo

Một trong những cách hiệu quả nhất để dạy trẻ kỹ năng lắng nghe chính là làm gương cho trẻ. Trẻ em không chỉ học từ những lời dạy mà còn từ những gì cha mẹ và thầy cô thực hiện trong cuộc sống hàng ngày.

Khi bạn luôn thể hiện sự chú ý và tôn trọng khi lắng nghe người khác, trẻ sẽ nhận thức được tầm quan trọng của việc này và học cách áp dụng vào cuộc sống hàng ngày.

Kỹ năng lắng nghe là một trong những yếu tố quan trọng giúp trẻ phát triển toàn diện, từ khả năng học hỏi cho đến việc xây dựng các mối quan hệ xã hội tốt đẹp. Việc dạy trẻ kỹ năng lắng nghe không chỉ giúp trẻ hiểu và tiếp thu thông tin hiệu quả mà còn thúc đẩy sự tự tin và khả năng giao tiếp. 

Hiểu được điều đó, trường Quốc Tế Song Ngữ La Petite Ecole Hồ Chí Minh đã thiết kế các chương trình giáo giúp trẻ phát triển khả năng này. Tại La Petite Ecole Hồ Chí Minh, trẻ sẽ được học trong môi trường khuyến khích giao tiếp, nơi các kỹ năng lắng nghe được rèn luyện thông qua các hoạt động tương tác, trò chuyện và học hỏi từ những người xung quanh. 

Nếu quý  phụ huynh muốn tìm hiểu thêm về chương trình học và các hoạt động ngoại khóa tại La Petite Ecole Hồ Chí Minh, đừng ngần ngại liên hệ với chúng tôi để được tư vấn ngay hôm nay.