Phát triển ngôn ngữ ở trẻ mầm non là quá trình hình thành và hoàn thiện các kỹ năng ngôn ngữ cần thiết cho cuộc sống, bao gồm nghe, nói, đọc, viết và giao tiếp. Việc phát triển ngôn ngữ sớm có ý nghĩa vô cùng quan trọng, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển toàn diện về nhận thức, tình cảm và kỹ năng xã hội của trẻ trong những năm tiếp theo.

>> Xem thêm: 5 Kỹ năng phát triển của trẻ mầm non

Để đạt được hiệu quả cao nhất, việc lựa chọn phương pháp phát triển ngôn ngữ phù hợp với từng độ tuổi và đặc điểm riêng của trẻ là điều cần thiết.

Dưới đây là những đặc điểm phát triển ngôn ngữ điển hình ở trẻ mầm non, giúp bố mẹ hiểu rõ hơn về con và lựa chọn phương pháp giáo dục phù hợp:

• Giai đoạn 0 – 1 tuổi: Giai đoạn này, bé đang khám phá thế giới xung quanh chủ yếu qua các giác quan. Tiếng cười, tiếng khóc, những âm thanh đơn giản là cách bé giao tiếp đầu tiên. Bé bắt đầu nhận biết các âm thanh quen thuộc và phản ứng lại.
• Giai đoạn 1 – 1,5 tuổi: Bé bắt đầu “lập trình” bộ não để nói. Những từ đơn giản như “ba”, “mẹ”, “ăn”, “ngủ” dần xuất hiện. Bé rất thích bắt chước tiếng kêu của động vật, âm thanh của các đồ vật và lời nói của người lớn.
• Giai đoạn 2 – 3 tuổi: Đây là giai đoạn “nổ” về ngôn ngữ. Bé có thể nói thành câu đơn giản, hiểu và làm theo các yêu cầu đơn giản. Bé bắt đầu thích hỏi “tại sao” và rất tò mò về mọi thứ xung quanh.
• Giai đoạn 3 – 5 tuổi: Bé đã có thể giao tiếp khá trôi chảy, kể chuyện, đặt câu hỏi phức tạp hơn. Bé thích nghe kể chuyện, hát, đọc thơ và bắt đầu làm quen với các chữ cái, con số.

Ngôn ngữ quả là cánh cửa kỳ diệu, mở ra cả một thế giới rộng lớn và đầy màu sắc cho trẻ. Việc giúp trẻ phát triển ngôn ngữ từ sớm giống như trang bị cho bé một chiếc chìa khóa vàng để khám phá thế giới xung quanh. Sau đây là một số lợi ích của việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ mầm non: 

1. Cải thiện khả năng ngôn ngữ của trẻ từ sớm

Ngôn ngữ là công cụ quan trọng giúp trẻ diễn đạt ý tưởng, giao tiếp với bạn bè và thầy cô trong học tập và vui chơi. Khi phụ huynh chú trọng phát triển ngôn ngữ cho trẻ từ sớm, trẻ có cơ hội rèn luyện khả năng nghe, nói, phát âm và tích lũy vốn từ phong phú, từ đó cải thiện khả năng ngôn ngữ.

>> Đọc thêm: Cách phát triển kỹ năng giao tiếp cho trẻ mầm non

Đầu tư vào phát triển ngôn ngữ sớm giúp trẻ giao tiếp hiệu quả hơn, nâng cao kỹ năng từ vựng và ngữ pháp, tạo nền tảng vững chắc cho học tập và giao tiếp sau này. Đồng thời, trẻ cũng phát triển tư duy logic và sáng tạo, tự tin trình bày ý kiến và nâng cao kỹ năng phản biện.

2. Kích thích sự phát triển não bộ

Từ 2 đến 5 tuổi, trẻ thường đặt nhiều câu hỏi để khám phá thế giới xung quanh. Những câu hỏi này cho thấy não bộ đang chuyển đổi tư duy thành ngôn ngữ. Học một ngôn ngữ mới trong giai đoạn này giúp trẻ tiếp thu nhanh và kích thích sự phát triển não bộ.

Phát triển ngôn ngữ giúp trẻ tiếp cận thế giới hiệu quả hơn, cải thiện giao tiếp, và nâng cao nhận thức về các sự vật và sự việc xung quanh. Điều này hỗ trợ trẻ định hướng cuộc đời tốt hơn và đóng góp quan trọng vào sự trưởng thành sau này.

3. Phát triển đạo đức

Ngôn ngữ không chỉ là công cụ giao tiếp mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành và nuôi dưỡng giá trị đạo đức ở trẻ. Ngay từ khi còn nhỏ, trẻ được dạy cách sử dụng những từ ngữ lễ phép như “dạ”, “ạ”, biết chào hỏi, nói lời “cảm ơn” và “xin lỗi”. Những thói quen này giúp trẻ xây dựng nền tảng đạo đức và chuẩn mực hành vi văn hóa cơ bản.

Trẻ được nuôi dưỡng và giáo dục trong môi trường đạo đức sẽ phát triển thành những cá nhân hoàn thiện hơn, tạo tiền đề cho sự thành công trong tương lai.

4. Tăng cảm thụ về nghệ thuật

Việc phát triển ngôn ngữ ở trẻ không chỉ nâng cao kỹ năng giao tiếp và học tập mà còn thúc đẩy khả năng nghệ thuật của trẻ. Ngôn ngữ giúp trẻ thể hiện và diễn đạt cảm xúc, ý tưởng, đồng thời khám phá và sáng tạo. 

Trẻ có thể thể hiện khả năng nghệ thuật qua việc vẽ tranh về thiên nhiên, con vật hoặc các cảnh tượng vui chơi mà trẻ đã trải nghiệm. Trẻ cũng có thể sáng tác câu chuyện, vở kịch hoặc bài thơ dựa trên vốn từ và kiến thức đã tiếp thu.

1. Dạy trẻ tập nghe và nói chuẩn

Khi trẻ bắt đầu học nói, cha mẹ cần chú ý đến cách phát âm của trẻ và kịp thời chỉnh sửa, hướng dẫn để trẻ có thể nói đúng ngay từ đầu. Điều này sẽ tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển ngôn ngữ sau này.

Cha mẹ cũng nên lưu ý giao tiếp rõ ràng, nói chậm rãi, giao tiếp bằng mắt và lắng nghe trẻ một cách tập trung. Việc sử dụng biểu cảm khuôn mặt và cử chỉ sẽ giúp truyền đạt ý nghĩa tốt hơn và tạo không khí vui vẻ trong quá trình giao tiếp. 

2. Kể truyện và đọc sách cùng trẻ

Để phát triển ngôn ngữ cho trẻ mầm non một cách toàn diện, việc thường xuyên đọc sách và kể chuyện là vô cùng quan trọng. Qua những câu chuyện thú vị, trẻ không chỉ làm quen với nhiều từ mới mà còn mở rộng hiểu biết về thế giới xung quanh. Khi nghe cha mẹ kể chuyện, trẻ sẽ phát triển khả năng tập trung, ghi nhớ và trí tưởng tượng.

Hãy chọn những cuốn sách phù hợp với độ tuổi và sở thích của trẻ sẽ làm cho việc đọc sách trở nên hấp dẫn hơn và giúp trẻ khám phá thế giới qua từng trang sách. Khuyến khích trẻ kể lại câu chuyện sẽ rèn luyện khả năng diễn đạt và tăng cường sự tự tin khi giao tiếp. Bên cạnh đó, đọc sách và kể chuyện còn giúp trẻ hình thành các giá trị sống, kỹ năng giải quyết vấn đề và tư duy logic. Vì vậy, đây là hoạt động không thể thiếu trong quá trình giáo dục và nuôi dạy trẻ.

3. Cho trẻ nghe các bài hát phù hợp

Âm nhạc là một công cụ hiệu quả để hỗ trợ trẻ phát triển ngôn ngữ. Trẻ nhỏ thường có khả năng ghi nhớ tốt và nhạy cảm với âm thanh, vì vậy việc cho trẻ nghe những bài hát vui tươi và giai điệu bắt tai sẽ giúp trẻ tiếp thu ngôn ngữ một cách tự nhiên. Những bài hát không chỉ giúp trẻ làm quen với từ mới và cấu trúc câu đơn giản mà còn phát triển khả năng cảm thụ âm nhạc, rèn luyện trí nhớ và khả năng tập trung.

Lựa chọn những bài hát với ca từ trong sáng, gần gũi với cuộc sống hàng ngày của trẻ sẽ khiến trẻ yêu thích âm nhạc hơn và làm cho việc học ngôn ngữ trở nên thú vị hơn.

4. Tạo điều kiện cho trẻ tham gia các hoạt động nghệ thuật

Tham gia các hoạt động nghệ thuật không chỉ giúp trẻ khám phá tài năng của mình mà còn là phương pháp hiệu quả để phát triển ngôn ngữ. Những hoạt động như đọc thơ, vẽ tranh, hoặc đóng kịch sẽ giúp trẻ làm quen với từ mới và cấu trúc câu đa dạng. 

Đồng thời, trẻ cũng được rèn luyện khả năng tư duy, trí tưởng tượng và sáng tạo. Qua những hoạt động này, trẻ sẽ được khuyến khích sử dụng ngôn ngữ để thể hiện cảm xúc và suy nghĩ một cách tự nhiên nhất.

5. Miêu tả các hoạt động đang diễn ra

Những cuộc trò chuyện hàng ngày giữa cha mẹ và con cái, dù là những câu nói đơn giản về các hoạt động sinh hoạt thường ngày, cũng đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc phát triển ngôn ngữ của trẻ. 

Qua việc mô tả các hành động, sự vật xung quanh, cha mẹ không chỉ cung cấp cho trẻ mẫu câu cụ thể mà còn tạo cơ hội để trẻ làm quen với ngữ điệu và cách sử dụng ngôn ngữ một cách linh hoạt. 

Ngay cả khi trẻ chưa thể đáp trả bằng lời nói, việc lắng nghe và giao tiếp với trẻ sẽ giúp bé phát triển khả năng hiểu và tiếp thu ngôn ngữ một cách tự nhiên.

6. Các trò chơi trau dồi vốn từ

Các trò chơi phát triển ngôn ngữ là một cách tuyệt vời để trẻ vừa vui chơi vừa học. Qua các trò chơi flashcard, ghép từ hay đoán chữ, trẻ không chỉ được làm quen với nhiều từ mới, cấu trúc câu đa dạng mà còn rèn luyện khả năng tư duy, trí tưởng tượng và kỹ năng giao tiếp. 

Việc sử dụng ngôn ngữ trong các trò chơi giúp trẻ cảm thấy hứng thú hơn với việc học và khám phá thế giới xung quanh. Đồng thời, cha mẹ cũng có thể tận dụng cơ hội này để hướng dẫn trẻ sử dụng ngôn ngữ một cách chính xác và hiệu quả.

7. Tăng cường các hoạt động ngoài trời

Môi trường tự nhiên là một lớp học lý tưởng để trẻ khám phá và phát triển ngôn ngữ. Việc đưa trẻ đến các công viên, sở thú hay những không gian xanh khác sẽ giúp trẻ tiếp xúc trực tiếp với thế giới xung quanh, mở rộng vốn từ vựng và rèn luyện các giác quan. 

Qua việc quan sát các loài động vật, thực vật, các hiện tượng tự nhiên, trẻ sẽ đặt ra nhiều câu hỏi và từ đó, cha mẹ và giáo viên có thể cung cấp cho trẻ những kiến thức mới, giúp bé hiểu rõ hơn về thế giới xung quanh.

8. Khuyến khích trẻ khám phá âm thanh và nhạc cụ

Bằng cách tạo ra những hoạt động âm nhạc thú vị với nhạc cụ như đàn, trống, kèn,… cha mẹ không chỉ giúp trẻ làm quen với các âm thanh, giai điệu mà còn kích thích sự phát triển ngôn ngữ của bé. 

Kết hợp cùng những hoạt động vui nhộn như nhảy, đập tay, hoặc chạy theo nhịp nhạc, giúp trẻ cảm nhận và tương tác với âm nhạc một cách sinh động nhất.

9. Sử dụng động từ nhiều hơn

Việc sử dụng động từ một cách phong phú và đa dạng trong giao tiếp sẽ giúp bé hiểu rõ hơn về thế giới xung quanh và phát triển khả năng diễn đạt. Khi mô tả các hành động, sự vật, hiện tượng, cha mẹ nên sử dụng nhiều động từ khác nhau kèm theo các động tác tương ứng để giúp trẻ hình thành các liên kết ngữ nghĩa và phát triển vốn từ vựng một cách tự nhiên.

10. Dạy trẻ tập vẽ và viết

Dạy vẽ và viết là một phương pháp hiệu quả để phát triển ngôn ngữ cho trẻ mầm non. Khi vẽ, trẻ cần sử dụng ngôn ngữ để miêu tả những gì mình quan sát được, từ đó giúp trẻ làm quen với các khái niệm về màu sắc, hình dạng, kích thước và rèn luyện khả năng diễn đạt.

Việc tạo ra những câu chuyện dựa trên các bức tranh sẽ giúp trẻ phát triển trí tưởng tượng, khả năng sáng tạo và kỹ năng kể chuyện. Qua đó, trẻ sẽ tự tin hơn trong việc sử dụng ngôn ngữ để giao tiếp và thể hiện bản thân.

11. Giao tiếp bằng 2 hoặc nhiều ngôn ngữ

Tiếp xúc với nhiều ngôn ngữ từ khi còn nhỏ sẽ mang lại những lợi ích to lớn cho sự phát triển toàn diện của trẻ. Việc học một ngôn ngữ mới không chỉ giúp trẻ mở rộng vốn từ vựng mà còn rèn luyện khả năng tư duy, trí nhớ và sự linh hoạt của não bộ. Cha mẹ có thể tạo ra một môi trường ngôn ngữ đa dạng bằng cách giao tiếp với trẻ bằng nhiều ngôn ngữ khác nhau trong cuộc sống hàng ngày như thay đồ, tắm cho trẻ hay chơi cùng con. Bằng cách sử dụng từ vựng đơn giản và lặp đi lặp lại để trẻ làm quen với ngôn ngữ mới.

Việc đưa trẻ đến những nơi có nhiều người nước ngoài như nhà hàng, siêu thị, khu vui chơi hoặc theo học tại các trường quốc tế song ngữ cũng là một cách hiệu quả để trẻ làm quen với các âm thanh, ngữ điệu và văn hóa khác nhau.

1. Áp dụng phương pháp phù hợp

Trong quá trình nuôi dạy và phát triển ngôn ngữ cho trẻ mầm non, cha mẹ cần lưu ý kết hợp linh hoạt các phương pháp khác nhau và điều chỉnh chúng phù hợp với từng giai đoạn phát triển của trẻ. Ví dụ, việc trò chuyện cùng trẻ không chỉ nên thực hiện ở giai đoạn từ 12 đến 36 tháng tuổi mà có thể tiếp tục ở giai đoạn trẻ từ 2 đến 3 tuổi. 

Đồng thời, phụ huynh không nên thúc ép trẻ tập viết quá sớm, vì điều này có thể làm giảm hứng thú học tập của trẻ khi bị áp lực làm những việc không phù hợp với độ tuổi và khả năng của mình. Thay vào đó, phụ huynh và nhà trường có thế giới thiệu chữ cái và kỹ năng đọc viết sớm trước. Khoảng độ tuổi 5 đến 6, trẻ đã sẵn sàng để bắt đầu việc học đọc một cách có cấu trúc hơn. Đây là thời điểm quan trọng, khi chúng bắt đầu học cách đọc, xây dựng nền tảng vững chắc cho sự phát triển khả năng đọc viết của mình.

2. Tạo môi trường tích cực

Cha mẹ cũng cần tránh việc thúc ép trẻ học tập quá sớm, điều này có thể làm giảm sự tự tin và hứng thú học tập của trẻ. Thay vào đó, hãy kiên nhẫn lắng nghe, khuyến khích và tạo điều kiện cho trẻ được tự do khám phá và thể hiện bản thân. 

Điều quan trọng nhất là tạo ra một môi trường học tập tích cực, nơi trẻ luôn cảm thấy được yêu thương và tôn trọng.

Trường Quốc tế song ngữ La Petite Ecole Hồ Chí Minh áp dụng chương trình Giáo dục Quốc gia của Pháp đạt chuẩn quốc tế.

Tại bậc mẫu giáo và tiểu học, La Petite École kết hợp giữa tiếng Anh và tiếng Pháp, do giáo viên bản ngữ giảng dạy trong nửa ngày. Chương trình cũng tích hợp phần giới thiệu về tiếng Việt và văn hóa địa phương.

Đồng thời, trường sử dụng phương pháp giảng dạy sáng tạo và tôn trọng trẻ, đặt trẻ làm trung tâm bằng cách đáp ứng nhu cầu cá nhân của từng em. La Petite École khuyến khích sự tự tin của học sinh, tạo điều kiện cho các em tự do lựa chọn và học tập theo nhịp độ của riêng mình.

Hy vọng thông tin trên giúp quý phụ huynh hiểu rõ hơn về cách phát triển ngôn ngữ cho trẻ mầm non. Để biết thêm thông tin hoặc nhận tư vấn, hãy liên hệ với La Petite Ecole Hồ Chí Minh ngay hôm nay.