Phát triển tâm lý trẻ em là hành trình diệu kỳ đầy ắp những khám phá về thế giới xung quanh và chính bản thân của các bé. Đây là quá trình trẻ tiếp nhận, tương tác với môi trường xã hội, từ đó hình thành và hoàn thiện các khả năng nhận thức, tình cảm, hành vi.

Từ những tháng đầu đời, bé đã bắt đầu phát triển tâm lý thông qua việc tương tác cảm xúc với người lớn. Nụ cười rạng rỡ khi được mẹ vỗ về, ánh mắt tò mò khi dõi theo chuyển động của đồ vật xung quanh, tất cả đều là những biểu hiện sinh động cho thấy sự phát triển tâm lý của trẻ.

Theo từng độ tuổi, sự phát triển tâm lý của trẻ sẽ có những thay đổi rõ rệt, thể hiện qua nhiều mặt như khả năng ngôn ngữ, cảm xúc, tình cảm, ý chí, nhận thức, tính cách, kỹ năng xã hội. Cha mẹ cần nắm bắt những đặc điểm tâm lý theo từng giai đoạn để có thể đồng hành cùng con, giúp con vượt qua những khó khăn và phát triển toàn diện.

Tâm hồn trẻ thơ như một trang giấy trắng, được tô vẽ bởi nhiều màu sắc khác nhau. Trong đó, văn hóa xã hội, gia đình và nhà trường đóng vai trò quan trọng, góp phần định hình nhân cách và sự phát triển tâm lý của trẻ.

1. Văn hóa xã hội

Văn hoá là nơi hình thành và phát triển tâm lý trẻ em. Ngay từ khi chào đời, trẻ đã tiếp nhận những giá trị văn hóa, chuẩn mực đạo đức, cách ứng xử được lưu truyền qua bao thế hệ. Đó là những viên gạch đầu tiên xây dựng nên nền tảng nhân cách, bồi đắp tâm hồn và định hướng tâm lý của trẻ về thế giới xung quanh.

2. Gia đình

Gia đình là nơi trẻ cảm nhận được tình yêu thương, sự che chở và nuôi dưỡng tâm lý vững vàng. Môi trường gia đình tích cực với những mối quan hệ lành mạnh, cha mẹ quan tâm, thấu hiểu sẽ giúp trẻ phát triển tâm lý ổn định, tự tin, hình thành những thói quen tốt và kỹ năng sống cần thiết.

>> Đọc thêm:  Ý nghĩa của việc làm cha mẹ tích cực

3. Nhà trường

Nhà trường đóng vai trò vô cùng quan trọng vì đây là môi trường giáo dục, nơi trẻ tiếp thu kiến thức, rèn luyện kỹ năng và mở rộng mối quan hệ xã hội. Môi trường học tập chất lượng, với những thầy cô tận tâm, bạn bè hòa đồng sẽ giúp trẻ phát triển tư duy, bồi dưỡng năng lực và có những trải nghiệm tích cực cho sự phát triển tâm lý.

Sự kết hợp hài hòa giữa văn hóa xã hội, gia đình và nhà trường sẽ tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển tâm lý toàn diện của trẻ. Cha mẹ và nhà trường cần phối hợp chặt chẽ, cùng nhau nuôi dưỡng những tâm hồn trẻ thơ.

1. Giai đoạn phát triển tâm lý trẻ 0 đến 1 tuổi

Từ 0 đến 1 tuổi chính là giai đoạn sơ sinh của trẻ. Giai đoạn này đánh dấu những bước phát triển tâm lý quan trọng tuy nhiên ở giai đoạn này trẻ vẫn còn non nớt và dễ bị ảnh hưởng bởi môi trường xung quanh. 

Do đó, cha mẹ đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc tạo dựng cho bé cảm giác an toàn và yêu thương. Hãy dành nhiều thời gian ôm ấp, vỗ về, trò chuyện với bé để bé cảm nhận được sự quan tâm và kết nối.

Bên cạnh đó, đây cũng là giai đoạn thích hợp để hình thành thói quen tốt cho bé như ăn uống đúng giờ, ngủ đủ giấc, tự chơi ngoan. Cha mẹ nên kiên nhẫn hướng dẫn và khen ngợi những hành vi tích cực của bé để bé dần hình thành tính tự lập và kỷ luật.

2. Đặc điểm phát triển tâm lý trẻ 1 – 3 tuổi

Từ 1 đến 3 tuổi, bé bước vào giai đoạn phát triển bùng nổ về cả thể chất lẫn tâm lý. Đây là thời điểm bé bắt đầu khám phá thế giới xung quanh một cách mạnh mẽ, hình thành nhận thức về bản thân và bộc lộ rõ rệt các khía cạnh cảm xúc.

• Đặc điểm tâm lý bé 1 tuổi:  Lúc này, bé đã có thể nhận ra bản thân trong gương, hiểu rằng mọi người và đồ vật vẫn tồn tại dù không nhìn thấy. 

Khả năng vận động và khám phá được bứt phá, bé tự tin di chuyển, chủ động tiếp xúc với mọi thứ bằng tay và khám phá thế giới qua giác quan. Ngôn ngữ cũng có những bước tiến đáng kể.

• Đặc điểm tâm lý trẻ 2 tuổi: Thế giới cảm xúc của bé trở nên phong phú và sinh động hơn. Bé dễ dàng thể hiện cảm xúc nhưng cũng thay đổi nhanh chóng. Khả năng giao tiếp được cải thiện, bé hiểu lời nói và chủ động giao tiếp với người lớn. 

Đây cũng là giai đoạn bé thường gặp “khủng hoảng tuổi lên 2”, thể hiện qua những đợt cảm xúc mạnh. Đó là cách bé khẳng định bản thân, thể hiện mong muốn được tự lập và khám phá thế giới theo cách riêng.

• Đặc điểm tâm lý trẻ 3 tuổi: Đây là giai đoạn đánh dấu sự phát triển mạnh mẽ của trí tò mò ở bé. Trẻ sẽ liên tục đặt các câu hỏi như “Cái gì?” “Con gì” “Tại sao”… để khám phá thế giới xung quanh. 

Trí tưởng tượng và cảm xúc của bé cũng phát triển vượt bậc, bé thích tham gia các trò chơi đóng vai và biết cách hợp tác với bạn bè. Bé cũng bắt đầu hình thành nhận thức về những điều đúng sai, biết phân biệt việc nào nên làm và việc nào không nên làm.

3. Đặc điểm phát triển tâm lý ở trẻ 3 tuổi – 6 tuổi

Từ 3 đến 6 tuổi, thế giới nội tâm của trẻ em bắt đầu có những biến chuyển rõ rệt, đánh dấu hành trình phát triển mạnh mẽ về cả cảm xúc, nhận thức và các kỹ năng xã hội.

• Giai đoạn 3 – 4 tuổi: Ở giai đoạn này bé đặc biệt ưa thích trò chuyện, tiếp xúc với người khác, đặc biệt là các bạn cùng tuổi. Vốn từ vựng của bé ngày càng phong phú, bé biết nói câu dài, kể chuyện và nghe chuyện một cách say mê. Bé bắt đầu mở rộng mối quan hệ bạn bè, thích tham gia hoạt động nhóm và sẵn sàng chia sẻ với bạn bè. 

Tuy nhiên, một số bé cũng có thể sẽ thể hiện trái ngược và bộc lộ nhiều cảm xúc mạnh. Mặc dù bé ưa thích sự độc lập và thể hiện bản thân, nhưng vẫn cần sự quan tâm và che chở từ cha mẹ.

• Giai đoạn trẻ 5 – 6 tuổi: Bé trở nên nhạy cảm với những lời chỉ trích, khó lòng chấp nhận những điều sai lầm hay thất bại của bản thân. Cha mẹ cần chú ý đến sự thay đổi này của bé và thể hiện tình yêu thương để bé cảm nhận được sự quan tâm. 

Bé bắt đầu thích được ở bên cạnh người thân, coi mình là một phần của gia đình. Bé cũng trở nên thẳng thắn hơn, sẵn sàng chia sẻ suy nghĩ và mong muốn của bản thân. Bé có nhu cầu được khẳng định bản thân, trở thành người tốt nhất, giỏi nhất.

4. Đặc điểm phát triển tâm lý trẻ 6 tuổi – 11 tuổi

Từ 6 đến 11 tuổi, thế giới nội tâm của trẻ em tiếp tục biến chuyển mạnh mẽ, đánh dấu giai đoạn phát triển quan trọng về mặt học tập, tư duy và nhân cách.

Học tập trở thành hoạt động chủ đạo của trẻ trong giai đoạn này. Trẻ dần làm quen với môi trường học tập ở trường, tiếp thu kiến thức mới mẻ và mở rộng phạm vi học tập sang các lĩnh vực khoa học, trừu tượng. Ngôn ngữ của trẻ cũng phát triển vượt bậc, không chỉ dừng lại ở các từ ngữ sinh hoạt hằng ngày mà còn bao hàm các khái niệm khoa học phức tạp.

Đây cũng là giai đoạn hình thành nhân cách, thói quen và nếp sống của trẻ. Sự định hướng và giáo dục đúng đắn từ gia đình và nhà trường đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc giúp trẻ hình thành những hành vi, ý thức đúng chuẩn mực của xã hội. 

Cha mẹ nên dành thời gian trò chuyện, lắng nghe và chia sẻ mọi khía cạnh trong cuộc sống cùng con, quan tâm đến cảm xúc và suy nghĩ của trẻ. Bên cạnh đó, cha mẹ cũng cần trở thành tấm gương mẫu mực, kiểm soát tốt hành vi và cảm xúc của bản thân để con có thể học tập và noi theo.

Tại Trường quốc tế La Petite Ecole Hồ Chí Minh, chúng tôi luôn đặt mục tiêu phát triển toàn diện cho trẻ, bao gồm cả khía cạnh tâm lý. Với chương trình giáo dục tiên tiến, môi trường học tập hiện đại và đội ngũ giáo viên tâm huyết, La Petite Ecole sẽ đồng hành cùng bé trên hành trình khám phá thế giới và hoàn thiện bản thân.

Hiểu được tầm quan trọng của giai đoạn phát triển tâm lý ở trẻ em, La Petite Ecole đã xây dựng chương trình học tập và các hoạt động ngoại khóa phù hợp với từng lứa tuổi. Bé sẽ được tham gia các hoạt động phát triển trí tuệ, bồi dưỡng cảm xúc, rèn luyện kỹ năng xã hội và thể chất trong một môi trường học tập an toàn, vui vẻ và đầy ắp yêu thương.

Trường La Petite Ecole mong rằng những thông tin liên quan đến các giai đoạn phát triển tâm lý trẻ em trong bài viết này sẽ giúp quý phụ huynh hiểu rõ hơn về con em mình, từ đó áp dụng những phương pháp giáo dục phù hợp để hỗ trợ trẻ phát triển toàn diện. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, hãy liên hệ với La Petite Ecole ngay hôm nay để được tư vấn chi tiết nhất!